Ο Ναός της Παναγίας των Χαλκέων, Θεσσαλονίκη, Ελλάς

Στο κέντρο της παλιάς πόλης της Θεσσαλονίκης, Ελλάς, στη συμβολή των οδών Αριστοτέλους και Εγνατίας, κάτω από την αρχαία Αγορά,
βρίσκεται ο ιερός ναός της Παναγίας των Χαλκέων. Τα εργαστήρια χαλκωματάδων που υπήρχαν και συνεχίζουν να υπάρχουν στην περιοχή, έδωσαν στην εκκλησία την επωνυμία Χαλκέων.

Σύμφωνα με μαρμάρινη επιγραφή, που βρίσκεται πάνω από τη δυτική είσοδο του ναού, το μνημείο κτίστηκε το 1028 από τον Χριστόφορο Πρωτοσπαθάριο και την οικογένεια του προς τιμήν της Θεοτόκου Μαρίας. Ήταν υπάλληλος της βασιλικής αυλής και διοικητής της Λαγουβαρδίας ((βυζαντινή ονομασία τμήματος της Ν.Ιταλίας) μαζί με τη σύζυγό του Μαρία και τα παιδιά του Νικηφόρο, Άννα και Κατακαλή. Ο τάφος του βρίσκεται στο μέσον του βόρειου τοίχου του ναού.

Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430 ο ναός μετατρέπεται σε τζαμί με την επωνυμία Kazancilar Camii, δηλαδή τζαμί των Χαλκωματάδων. Με την απελευθέρωση της πόλης τo 1912 καθαγιάζεται εκ νέου ως ορθόδοξος ναός. Όπως οι περισσότεροι ναοί της Θεσσαλονίκης, έτσι και η Παναγία των Χαλκέων υπέστη εκτεταμένες ζημιές από τον σεισμό του 1933, η οποίες αποκαταστάθηκαν.

Αρχιτεκτονικά, ο ναός, ο οποίος ακολουθεί πιστά την Κωνσταντινουπολίτικη αρχιτεκτονική παράδοση, ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιονίου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο ναό.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εξωτερικές όψεις του ναού, οι οποίες ελαφρύνονται από επάλληλα καμπύλα τόξα και αψιδώματα, κόγχες και ημικυκλικούς κίονες, όπως συνηθίζεται στα μνημεία της Κωνσταντινούπολης. Ο ναός είναι κτισμένος εξολοκλήρου με τούβλα (πλίνθους), κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι πρόκειται για ιδιαίτερα δαπανηρή κατασκευή.

Οι τοιχογραφίες του ναού δε σώζονται σε καλή κατάσταση. Σώζονται λίγες χριστολογικές σκηνές στον κυρίως ναό (Γέννηση, Υπαπαντή, Προσκύνηση των Μάγων, Πεντηκοστή) και λειτουργικές στο ιερό βήμα, όπου η Πλατυτέρα δεομένη. 

Πρόκειται όμως για ένα από τα σημαντικότερα τοιχογραφικά σύνολα, το οποίο σύμφωνα με την επιγραφή ταυτίζεται χρονολογικά με την ίδρυση του ναού. Ο ναός, αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Ο αύλειος χώρος του αποτελεί υποδειγματικό ροδόκηπο, σπάνιο τόσο για την πόλη της Θεσσαλονίκης όσο και για την υπόλοιπη Ελλάδα.

   MyPhotoPics