Σπήλαιο Νυμφολήπτου, Αττική, Ελλάς

Στον Υμηττό, μόλις 50 λεπτά από την Ομόνοια, Ελλάς, φιλοξενείται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σπήλαια   του Ελλαδικού χώρου. Πρόκειται για 
το σπήλαιο του Νυμφολήπτου γνωστό και ως Σπήλαιο Πανός αλλά και Σπήλαιο Αρχέδημου. Είναι το μοναδικό σπήλαιο στην Ελλάδα με σκαλισμένα αγάλματα στο εσωτερικό του. Βρίσκεται στο λόφο Κρεβάτι, σε υψόμετρο 260 μέτρων, βόρεια της Βάρης, στις νότιες πλαγιές του Υμηττού. 

Είναι ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, διότι το εσωτερικό του είναι διακοσμημένο από τον Θηραίο γλύπτη Αρχέδημο,  που χρονολογείται να έγινε στο γ΄ τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. Εγκαταστάθηκε εκεί λίγο πριν τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Το σκηνικό ήταν αυτό που τον έκανε να εμπνευστεί και για να τιμήσει τις Νύμφες αλλά και τον θεό Απόλλωνα, καθώς και τον Πάνα, μετατρέποντας το σπήλαιο σε λατρευτικό χώρο, παραμένοντας τέτοιο μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ.

Η κύρια αίθουσα, με μήκος 26, πλάτος 23 και ύψος 10 μέτρα, ήταν το ιερό και στα τοιχώματα έχουν λαξευθεί σκαλοπάτια και ανάγλυφες παραστάσεις. Χωρίζεται από ένα τοίχο από σταλακτίτες σε δύο τμήματα. 

Ανάμεσά τους βρίσκεται κατά χώρα το άγαλμα ακέφαλης ένθρονης θεότητας, καθώς επίσης και το ανάγλυφο ανθρώπινης μορφής που απεικονίζει, όπως δηλώνει διπλή επιγραφή, τον Αρχέδημο. Το άνοιγμά του, με διαστάσεις 5 επί 2 μέτρα, είναι σχεδόν κάθετο και στο χείλος είχαν σκαλιστεί σκαλοπάτια τα οποία σήμερα έχουν καταστραφεί.

Έγινε γνωστό κατά τα νεότερα χρόνια, το 1765, από τον Άγγλο περιηγητή, Ρίτσαρντ Τσάντλερ. Αμέσως προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς πέρα από το εντυπωσιακό σταλακτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, βρέθηκε και πλήθος αρχαίων μνημείων. Τρία από τα σπηλαιόμορφα μαρμάρινα αφιερωματικά ανάγλυφα, που βρέθηκαν στο σπήλαιο, εκτίθενται στη Συλλογή Γλυπτών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Στις αρχές του 20ού αιώνα την ανασκαφή και την έρευνα ανέλαβε η Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών, που είχε έδρα την Αθήνα. Το 1902 βρέθηκαν πάνω από 1.000 πήλινα πλούσια διακοσμημένα λυχνάρια και αναθηματικές λίθινες επιγραφές του 4ου αιώνα. Το σπήλαιο δεν είναι επισκέψιμο. Μόνο οι ειδικοί, δηλαδή οι σπηλαιολόγοι, με τον κατάλληλο εξοπλισμό μπορούν να μπουν μέσα σε αυτό.

   MyPhotoPics