είχε μεγάλη στρατηγική σημασία για τη Βενετία και κατά την πρώτη περίοδο της Ενετοκρατίας (1407-1499) προσπάθησαν να την προστατέψουν από τους Οθωμανούς χτίζοντας ισχυρό κάστρο. Βρίσκεται στην κορυφή του λόφου που δεσπόζει στη πόλη, στα δυτικά της, σε υψόμετρο περίπου 200 μέτρων και έχει σχήμα πυραμίδας.
Οι μεγαλοπρεπείς οχυρώσεις της Ναυπάκτου που έγιναν σε πολλές διαφορετικές κατασκευαστικές φάσεις, κλιμακώνονται από την αρχαιότητα έως και την τουρκοκρατία. Παρά τις καταστροφές και φθορές που έχουν υποστεί αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά και καλοδιατηρημένα παραδείγματα φρουριακής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.
Από το 1407 έως το 1499 διήρκεσε η Α’ Ενετοκρατία ενώ ως το 1687 ήταν υπό Τουρκική κυριαρχία. Από το 1687 έως το 1699 ήταν η περίοδος της Β’ Ενετοκρατίας για να ακολουθήσει η Τουρκική κατάκτηση ως το 1829. Στις 18 Απριλίου 1829, απελευθερώθηκε οριστικά από τους Τούρκους, όταν ο Ανδρέας Μιαούλης απέκλεισε το λιμάνι της πόλης και ανάγκασε τους Τούρκους να παραδώσουν το φρούριο.
Η κορυφή του λόφου περικλείεται από κυκλικό τείχος διαμέτρου 100 μέτρων. Δύο βραχίονες που ακολουθούν την κλίση του εδάφους κατεβαίνουν ο ένας ανατολικά και ο άλλος δυτικά και αφού καμφθούν πλησιάζοντας ο ένας τον άλλον και με δύο πύργους κλείνουν την είσοδο του μικρού λιμανιού.
Τέσσερα εγκάρσια τείχη ενώνουν αυτούς τους δύο βραχίονες, σχηματίζοντας από την κορυφή έως τη θάλασσα πέντε αμυντικές ζώνες ή διαζώματα οι οποίοι μειώνονται σε έκταση όσο πλησιάζουν την κορυφή και ο καθένας είναι ένα ανεξάρτητο φρούριο.
Το 1571 έγινε η Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Πρόκειται για τη ναυμαχία, που έλαβε χώρα στο στόμιο του Πατραϊκού κόλπου (κόλπος του Λεπάντο), δίπλα στις Εχινάδες νήσους (τότε Κουρτζολάροι). Η ναυμαχία αυτή υπήρξε ιστορικό γεγονός, γιατί σε αυτήν αναχαιτίσθηκε η απειλητική για την Ευρώπη τουρκική ναυτική δύναμη.
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, αγνώστου καλλιτέχνη, Ναυτικό Μουσείο του Γκρίνουϊτς, Λονδίνο.
Στη δεξιά πλευρά του λιμανιού της Ναυπάκτου δεσπόζει αγέρωχο το άγαλμα του Μιγκέλ ντε Θερβάντες, του πατέρα του «Δον Κιχώτη». Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες είχε πάρει μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου στις 7 Οκτωβρίου 1571 ως υπαξιωματικός της ιταλικής φρεγάτας «Μαρκέσα», όπου τραυματίστηκε σοβαρά στο αριστερό χέρι, με αποτέλεσμα να παραμείνει παράλυτο για το υπόλοιπο της ζωής του.