Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, Δημητσάνα, Ελλάς

Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης βρίσκεται στην τοποθεσία Κεφαλάρι Αη-Γιάννη λίγο έξω από την Δημητσάνα,νομός Πελοπννήσου, Ελλάς. Δημιουργήθηκε το 1997 από τον Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ (νυν Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς) μετά από ανακαίνιση εγκαταλελειμμένων προβιομηχανικών εγκαταστάσεων, με χρηματοδότηση από το Β΄ και Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και με την υποστήριξη της Περιφέρειας Πελοποννήσου. 

Είναι ένα θεματικό μουσείο που προβάλλει τη σημασία της υδροκίνησης στην παραδοσιακή κοινωνία, παρουσιάζοντας τις  προβιομηχανικές τεχνικές που χρησιμοποιούν το νερό ως κύρια πηγή ενέργειας για την παραγωγή διαφόρων προϊόντων. 

Πρόκειται για έναν χώρο ενός περίπου τετραγωνικού χιλιομέτρου, μέσα στον οποίο, στην περίοδο της προβιομηχανικής εποχής, λειτουργούσε ένα μεγάλο βιοτεχνικό συγκρότημα που είχε ως κινητήρια δύναμή του το νερό της ομώνυμης πηγής, του γνωστού Κεφαλαριού του Αϊ-Γιάννη. 

Σε έκταση ενός στρέμματος, μέσα σε πυκνή βλάστηση και άφθονα τρεχούμενα νερά, έχει αποκατασταθεί ένα σύνολο εγκαταστάσεων και υδροκίνητων μηχανισμών, με σκοπό τη μουσειακή αξιοποίησή τους. Κάθε ένα από τα αναστηλωμένα κτήρια των παλιών παραδοσιακών εργαστηρίων έχει μια μόνιμη έκθεση με θεματικό περιεχόμενο σχετικό με το εργαστήριο στο οποίο στεγάζεται.

Το πρώτο κτήριο στεγάζει μια νεροτριβή κι έναν αλευρόμυλο. Στην περιοχή της Δημητσάνας δούλευαν ως τα μέσα του 20ού αιώνα είκοσι περίπου στεγασμένες ή υπαίθριες νεροτριβές, όπου πλένονταν τα υφαντά (βελέντζες, μπατανίες, τσέργες και τσόλια). Η τέχνη του νεροτριβιάρη ή ντριστελιάρη φαινόταν από τον σωστό υπολογισμό του χρόνου παραμονής στον κάδο, των υφαντών.

Δίπλα, έχει αποκατασταθεί ένας αλευρόμυλος με οριζόντια φτερωτή. Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να ρίξει σπόρους καλαμποκιού στη σκαφίδα και να παρακολουθήσει πώς ο καρπός αλέθεται από τις μυλόπετρες και πέφτει στην αλευροδόχη.

Το διπλανό δωματιάκι με το τζάκι στέγαζε την κατοικία του μυλωνά, όπου η -κατά κανόνα πολυμελής- οικογένειά του έστηνε κάθε βράδυ τη στρωμνή στο πατάρι για να κοιμηθεί παραταγμένη.

Έξω από τον μύλο, κατασκευάστηκε ένα πρόχειρο στέγαστρο, όπως αυτό που προφύλασσε το ρακοκάζανο, που στηνόταν στην ύπαιθρο μετά τον τρύγο, για την παραγωγή του τσίπουρου από τα στέμφυλα, και λειτουργούσε για 3-4 μερόνυχτα συνεχώς.  

Ακριβώς απέναντι βρίσκεται ένα διώροφο κτήριο, κάτω το παχνί και πάνω η κατοικία του βυρσοδέψη. Ένα τζάκι ζέσταινε το μονόχωρο κτίσμα που σήμερα στεγάζει το κυλικείο. 

Σε χαμηλότερη στάθμη, συναντάμε το βυρσοδεψείο. 

Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι χωρισμένο σε "ζώνες" που αντιστοιχούν στα διάφορα στάδια επεξεργασίας των δερμάτων. Η πρώτη είναι για τα νερά, τον ασβέστη και τις προπαρασκευαστικές

εργασίες. 

Στην επόμενη βρίσκεται η σειρά με τις "λίμπες" (γούρνες) για τη δέψη,  μια οργανική μέθοδος επεξεργασίας δερμάτων που χρονολογείται από το 6.000 π.Χ. περίπου.  Μια ζώνη ευάερη προορίζεται για το άπλωμα και το στέγνωμα των δερμάτων στη σκιά και τέλος, μια καλά φωτισμένη γωνιά για τις εργασίες της μετάδεψης, κατά την οποία το δέρμα βάφεται, γυαλίζεται και αποκτά την τελική μορφή του.

 

Το λιθόστρωτο οδηγεί σε ένα πλάτωμα, όπου διαμορφώνεται μια φυσική δεξαμενή, και καταλήγει στον μπαρουτόμυλο. Η Δημητσάνα ήταν ένα από τα εκατοντάδες χωριά που γνώριζαν τη συλλογή του ακάθαρτου νίτρου από τον 16ο αιώνα και το παρείχαν αντί φόρου στους Τούρκους. 

    ΜyPhotoPics