Βίτσα, Ζαγοροχώρια, νομός Ιωαννίνων, Ελλάς

Η Βίτσα είναι ορεινός οικισμός του νομού Ιωαννίνων, Ελλάς. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού, στο Κεντρικό Ζαγόρι, στην είσοδο του φαραγγιού του Βίκου, στις νοτιοανατολικές πλαγιές της κορυφής Στούρος, 37 χλμ. ΒΑ της πόλης των Ιωαννίνων. Υπάγεται διοικητικά στο οικιστικό συγκρότημα του Ζαγορίου. Διακρίνεται για την ενότητα των λιθόκτιστων σπιτιών, εκκλησιών και δρόμων της, που την καθιστούν ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου. 

Αποτελείται από δύο χωρικές ενότητες, μαχαλάδες ή γειτονιές,
την Άνω Βίτσα και την Κάτω Βίτσα, που είναι χωρισμένες με βαθύ γκρεμό.  Έχει μια μικρή πέτρινη πλατεία με ένα μεγάλο πλάτανο στη μέση.  Οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες των κατοίκων στρέφονται γύρω από την κτηνοτροφία και τον αγροτικό τουρισμό. Σημαντικά προϊστορικά ευρήματα έχουν ανασκαφεί στο βορειοδυτικό τμήμα του οικισμού.

Ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν: 

Ο ναός Αγίου Νικολάου ο οποίος ήταν ενοριακή εκκλησία της Άνω Βίτσας μέχρι το 1885. Είναι σταυρεπίστεγος, δηλαδή μονόχωρος ορθογώνιος χώρος που στεγάζεται από μια κατά μήκος καμάρα, την οποία διακόπτει άλλη εγκάρσια, τοποθετημένη ψηλότερα.  Χτίστηκε το 1612, με ντόπιες πελεκημένες πέτρες.

Ο Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο αρχαιότερος ναός της
Βίτσας. Δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την χρονολογία ιδρύσεώς του. Πιθανότατα πριν το έτος 1554 να λειτουργούσε ως Μονή, όπως προκύπτει από αναφορά στο παράφυλλο παλιού Ευαγγελίου. Ο Ναός επισκευάσθηκε ολόκληρος κατά το έτος 1728. Το έτος 1885 κατασκευάσθηκε προσθήκη "το γυναικείο". Το καθολικό του Ναού είναι ρυθμού "Βασιλική μονόκλιτος", με εσωτερικό και εξωτερικό νάρθηκα. Λειτουργεί σήμερα ως ενοριακός ναός Κάτω Βίτσας.

Ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, χτίστηκε το 1606. Είναι ρυθμού "Βασιλική Μονόκλιτη", σταυροεπίστεγος. Η εσωτερική διακόσμηση είναι έργο λαϊκών ζωγράφων, "διά χειρός Αποστόλου Μιλτιάδου και Σωκράτους εκ Κώμης Χιονάδες 1885, ενώ το επιχρυσωμένο άνω μέρος του τέμπλου αποτελεί αντιπροσωπευτικό τύπο τέμπλου στην Ήπειρο των μέσων του 17ου αιώνα. Από την ανακατασκευή του, το 1885, λειτουργεί ως ενοριακός ναός της Άνω Βίτσας.

Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία,  χτίστηκε το 1632, στη
θέση που ήταν ένα παλιό εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και το 1688 έγινε επέκταση. Τα κελιά του μοναστηριού είναι σχεδόν κατεστραμμένα ενώ το καθολικό σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Ήταν μια από τις πλουσιότερες Μονές του Ζαγορίου. Διέμειναν και έμαθαν τα πρώτα τους γράμματα στο κρυφό σχολειό που λειτουργούσε εκεί, ο Μάρκος Μπότσαρης, ο μεγάλος διδάσκαλος του Γένους Γεώργιος Γεννάδιος κ.ά. 

Το δημοτικό σχολείο.

Το γεφύρι του Μίσσιου πάνω από τον Βίκο ποταμό, βρίσκεται
στην κοιλάδα του Ξηροπόταμου, ανάμεσα στα χωριά Κουκούλι και Βίτσα. Είναι πέτρινο, δίτοξο, με μια μεγάλη καμάρα και μια μικρότερη, καλά συντηρημένο και ενώνει τις όχθες του Ξηροπόταμου. Κατασκευάστηκε το 1748 με χρήματα του Αλέξη Μίσιου. 

    MyPhotoPics