Η Παναγία Κουμπελίδικη, Καστοριά, Μακεδονία, Ελλάς

Στην ακρόπολη του βυζαντινού κάστρου της Καστοριάς, Ελλάς, πολύ κοντά στο τείχος και τους δύο πύργους του, υψώνεται ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Μακεδονίας, η Παναγία Κουμπελίδικη. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και αποτελεί πραγματικό έμβλημα και αρχιτεκτονικό κόσμημα της πόλης.

Το όνομά της οφείλεται στη λέξη "κουμπές", που σημαίνει τρούλος, και δημιουργήθηκε στην εποχή της τουρκοκρατίας, για να δηλώσει το κύριο χαρακτηριστικό του ναού, που είναι ο μοναδικός με τρούλο στην Καστοριά.

Για τη χρονολόγηση του μνημείου υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Ο Στ. Πελεκανίδης υποστήριξε την πρωιμότερη χρονολόγησή του στα μέσα του 9ου αιώνα. Ο Ν. Μουτσόπουλος την τοποθετεί στα μέσα του 10ου αιώνα, μετά την επιδιόρθωση των τειχών της πόλης. 

Επίσης, υπάρχει και η άποψη που στηρίζεται στη μορφολογία της τοιχοποιίας του, η οποία ανεβάζει τη χρονολόγηση στις αρχές του 11ου αιώνα και μάλλον γύρω στο 1020, εποχή αποκατάστασης της βυζαντινής κυριαρχίας στην περιοχή από τον Βασίλειο Β΄.

Υπάρχει μια πολύ σπάνια και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα  απεικόνιση της Αγίας Τριάδoς. Η απεικόνιση αυτή καταλαμβάνει το θόλο του εσωνάρθηκα της εκκλησίας και ο εικονογραφικός της τύπος είναι αυτός "της Πατρότητας". Αυτό το είδος της απεικόνισης, όπου τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος αναπαριστώνται σε κάθετο άξονα είναι σπάνια στη Δυτική και Ανατολική χριστιανική τέχνη πριν από τον 13ο αιώνα.

Ο Θεός Πατέρας, ολόσωμος, με τη μορφή του Παλαιού των Ημερών, κάθεται σε ένα ουράνιο τόξο κρατώντας στην αγκαλιά του ένα γενειοφόρο Χριστό σε ώριμη ηλικία, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Υιός και φέρει φωτοστέφανο σε σχήμα σταυρού. Το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού έχει τοποθετηθεί στα χέρια του Χριστού μέσα σε ένα "μετάλλιο" φωτός.

Στην πρόσοψη του Ιερού Ναού υπάρχουν αρκετές τοιχογραφίες αγίων Προσώπων και Βιβλικών σκηνών, οι οποίες είναι δυσδιάκριτες σήμερα και χρονολογούνται, σύμφωνα με την αφιερωματική τους επιγραφή, στο έτος 1496.

      MyPhotoPics